Suy thận cấp là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Thận là cơ quan thiết yếu trong cơ thể, đóng vai trò quan trọng trong việc lọc máu, bài tiết độc tố và duy trì cân bằng nước – điện giải. Khi thận bị tổn thương một cách đột ngột, chức năng này có thể bị suy giảm nghiêm trọng, dẫn đến tình trạng suy thận cấp.

Suy thận cấp là một bệnh lý nguy hiểm, có thể tiến triển nhanh chóng và gây ra nhiều biến chứng đe dọa tính mạng. Tuy nhiên, nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng cách, chức năng thận hoàn toàn có khả năng hồi phục.

Trong bài viết này, bạn sẽ được tìm hiểu chi tiết về suy thận cấp là gì, nguyên nhân gây bệnh, các triệu chứng điển hình cũng như những phương pháp điều trị hiệu quả giúp người bệnh sớm hồi phục sức khỏe.

Suy thận cấp là gì?

Suy thận cấp là tình trạng suy giảm chức năng thận một cách cấp tính, thường xảy ra trong vài giờ đến vài ngày. Khi đó, thận không thể lọc máu đúng cách, gây ra tình trạng thiểu niệu (nước tiểu ít) hoặc vô niệu (không có nước tiểu), kèm theo rối loạn cân bằng nước – điện giải, toan kiềm, phù và tăng huyết áp.

Đặc điểm điển hình của suy thận cấp là sự sụt giảm nhanh chóng mức lọc cầu thận. Bệnh thường kéo dài từ vài ngày đến vài tuần. Nếu được điều trị sớm, chức năng thận có thể phục hồi hoàn toàn hoặc gần như bình thường. Tuy nhiên, nếu chậm trễ, người bệnh có thể đối mặt với các biến chứng nguy hiểm đến tính mạng.

Hiện nay, phương pháp điều trị chính là lọc máu bằng thận nhân tạo, kết hợp điều trị nguyên nhân gốc gây bệnh.

Nguyên nhân gây suy thận cấp

Suy thận cấp có nhiều nguyên nhân khác nhau, được phân thành 3 nhóm chính:

Nguyên nhân trước thận (chiếm 50–60%)

Là các yếu tố giảm tưới máu thận, làm suy giảm lượng máu đến thận, bao gồm:

• Sốc nhiễm trùng, sốc phản vệ
  
• Mất máu, mất nước nghiêm trọng
  
• Bỏng nặng
  
• Suy tim, suy gan
  
• Sử dụng thuốc giảm đau NSAIDs (Aspirin, Ibuprofen), thuốc huyết áp
  
• Các bệnh lý mạch máu lớn như tắc động mạch thận, phình tách động mạch chủ
  

Nguyên nhân tại thận

Là các tổn thương trực tiếp đến cấu trúc thận, ví dụ:

• Viêm cầu thận cấp sau nhiễm khuẩn
  
• Lupus ban đỏ, hội chứng Goodpasture
  
• Viêm ống kẽ thận do nhiễm độc, truyền nhầm nhóm máu
  
• Tắc mạch thận do xơ vữa động mạch, huyết khối
  
• Tổn thương do thuốc độc thận (kháng sinh, thuốc hóa trị)
  

Nguyên nhân sau thận

Là các yếu tố cản trở dòng nước tiểu ra khỏi thận như:

• Sỏi tiết niệu, u chèn ép (u bàng quang, tuyến tiền liệt)
  
• Viêm hẹp niệu đạo, tắc nghẽn niệu quản
  
• Rối loạn thần kinh bàng quang

Triệu chứng của suy thận cấp

Suy thận cấp diễn tiến qua 4 giai đoạn, mỗi giai đoạn có biểu hiện lâm sàng đặc trưng:

Giai đoạn 1 – Khởi phát (trong 24h đầu)

• Mệt mỏi, buồn nôn, nôn, đau đầu, khó thở
  
• Nước tiểu giảm dần
  
• Có thể xuất hiện triệu chứng của nguyên nhân như sốt, ngộ độc, mất nước
  

Giai đoạn 2 – Thiểu niệu hoặc vô niệu (1–6 tuần)

• Nước tiểu < 500ml/ngày (thiểu niệu), < 100ml/ngày (vô niệu)
  
• Phù, tăng huyết áp, khó thở, phù phổi
  
• Rối loạn điện giải: tăng kali máu (gây loạn nhịp tim), toan máu
  
• Tăng ure và creatinin máu, biểu hiện rối loạn thần kinh, viêm màng ngoài tim
  

Giai đoạn 3 – Đái trở lại (trung bình 5–7 ngày)

• Nước tiểu tăng dần 200–5000ml/24h
  
• Nguy cơ mất nước, rối loạn điện giải
  
• Creatinin, ure máu vẫn cao

Giai đoạn 4 – Phục hồi (2–6 tuần)

• Các chỉ số máu trở về bình thường
  
• Cần theo dõi sát để phát hiện nguy cơ chuyển thành suy thận mạn

Chẩn đoán và điều trị suy thận cấp

Phương pháp chẩn đoán

• Xét nghiệm máu: Đo nồng độ creatinin, ure, kali, natri trong máu
  
• Xét nghiệm nước tiểu: Kiểm tra protein, máu, điện giải
  
• Đo lượng nước tiểu trong 24 giờ
  
• Siêu âm, CT scan: Phát hiện tắc nghẽn, kích thước thận
  
• Sinh thiết thận: Nếu nghi tổn thương cầu thận

Nguyên tắc điều trị

• Loại bỏ nguyên nhân gây suy thận
  
• Đảm bảo lưu lượng máu và huyết áp ổn định
  
• Điều chỉnh rối loạn điện giải và toan kiềm
  
• Lọc máu ngoài thận nếu cần (K+ > 6.5 mmol/L, toan máu nặng, phù phổi…)
  

Điều trị theo từng giai đoạn

• Giai đoạn đầu: Theo dõi chặt chẽ, xử lý nguyên nhân sớm
  
• Giai đoạn thiểu niệu/vô niệu: Cân bằng nước – điện giải, hạn chế kali, kiểm soát tăng huyết áp
  
• Giai đoạn đái trở lại: Bù dịch đúng cách, tránh mất nước
  
• Giai đoạn phục hồi: Tăng cường dinh dưỡng, theo dõi chức năng thận định kỳ
  

Phòng ngừa suy thận cấp

Để giảm nguy cơ mắc suy thận cấp, bạn nên:

• Uống đủ nước mỗi ngày, đặc biệt khi vận động mạnh hoặc thời tiết nắng nóng
  
• Tránh tự ý dùng thuốc giảm đau, kháng sinh kéo dài
  
• Kiểm soát tốt huyết áp, tiểu đường, các bệnh tim mạch
  
• Khám sức khỏe định kỳ, đặc biệt nếu bạn có bệnh nền
  
• Thận trọng với thuốc cản quang khi chụp CT hoặc MRI – chỉ dùng khi thật sự cần thiết
  

Suy thận cấp là tình trạng nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể điều trị khỏi nếu được phát hiện sớm và can thiệp đúng cách. Việc nhận biết các triệu chứng, nguyên nhân và phương pháp điều trị phù hợp là yếu tố then chốt trong quá trình phục hồi.

Nếu bạn có các bệnh nền như tăng huyết áp, đái tháo đường hay tim mạch, đừng chủ quan. Chủ động bảo vệ sức khỏe thận ngay từ hôm nay chính là đầu tư lâu dài cho cuộc sống khỏe mạnh trong tương lai.