Suy thận mạn là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Trong những năm gần đây, số lượng người mắc các bệnh lý về thận ngày càng gia tăng, đặc biệt là suy thận mạn – một bệnh lý âm thầm nhưng cực kỳ nguy hiểm. Đây là tình trạng thận mất dần chức năng lọc máu, đào thải độc tố và cân bằng nội môi trong cơ thể. Vì diễn tiến chậm và ít triệu chứng rõ ràng, suy thận mạn thường chỉ được phát hiện khi bệnh đã tiến triển nặng, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống.

Vậy suy thận mạn là gì, nguyên nhân do đâu, làm sao để nhận biết và điều trị hiệu quả? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn có cái nhìn đầy đủ và chính xác về căn bệnh này.

Suy thận mạn là gì?

Suy thận mạn tính (CKD) là tình trạng chức năng thận suy giảm từ từ, kéo dài trên 3 tháng và không thể hồi phục hoàn toàn. Bệnh là kết quả cuối cùng của nhiều bệnh lý thận-tiết niệu mạn tính, dẫn đến mất dần số lượng nephron hoạt động – đơn vị chức năng của thận. Điều này gây giảm mức lọc cầu thận (GFR), rối loạn điện giải, thiếu máu mạn tính và tăng huyết áp.

Bệnh tiến triển theo từng giai đoạn, từ nhẹ đến nặng. Khi đến giai đoạn cuối, thận gần như không còn hoạt động, buộc bệnh nhân phải điều trị thay thế bằng lọc máu hoặc ghép thận. Nếu không được phát hiện và can thiệp sớm, suy thận mạn ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống thể chất, tinh thần và tài chính của người bệnh.

Nguyên nhân gây suy thận mạn

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến suy thận mạn, tuy nhiên hai yếu tố phổ biến nhất là:

• Đái tháo đường: Gây tổn thương cầu thận qua thời gian.
• Tăng huyết áp: Làm tăng áp lực trong cầu thận, dẫn đến xơ hóa.
  

Ngoài ra, một số nguyên nhân khác bao gồm:

• Bệnh cầu thận: Viêm cầu thận cấp/mạn, hội chứng thận hư.
  
• Bệnh ống kẽ thận mạn tính: Do nhiễm khuẩn hoặc thuốc gây độc.
  
• Bệnh thận bẩm sinh hoặc di truyền: Thận đa nang, loạn sản thận, hội chứng Alport.
  
• Bệnh tự miễn: Lupus ban đỏ hệ thống, xơ cứng bì.
  
• Nhiễm trùng thận tái phát, sử dụng thuốc gây độc cho thận (NSAID, kháng sinh aminoglycoside…).
  
• Tắc nghẽn đường tiết niệu: Sỏi thận, phì đại tuyến tiền liệt.
  
• Suy tim sung huyết hoặc giảm tưới máu thận kéo dài.
  

Mọi tình trạng gây tổn thương nhu mô thận hoặc cản trở dòng nước tiểu đều có thể dẫn đến bệnh thận mạn tính.

Triệu chứng bệnh suy thận mạn

Suy thận mạn tính ở giai đoạn đầu hầu như không có triệu chứng điển hình, khiến người bệnh chủ quan. Khi bệnh tiến triển, các dấu hiệu sau thường xuất hiện:

• Thiếu máu: Da xanh, hoa mắt, mệt mỏi do giảm sản xuất erythropoietin – hormone kích thích tạo máu.
  
• Tăng huyết áp: Là triệu chứng phổ biến và có thể gây biến chứng tim mạch nếu không được kiểm soát.
  
• Triệu chứng tim mạch: Viêm màng ngoài tim, suy tim do ure máu cao.
  
• Triệu chứng thần kinh – cơ: Tê bì, chuột rút, cảm giác bỏng rát chân tay.
  
• Rối loạn xương khớp: Loãng xương, đau nhức xương do mất cân bằng canxi – phospho.
  
• Vấn đề tiêu hóa: Chán ăn, buồn nôn, loét tiêu hóa, xuất huyết tiêu hóa.
  
• Hôn mê do urê máu cao: Thường xảy ra ở giai đoạn cuối, có thể kèm theo co giật, rối loạn tri giác.
  

Ngoài ra, người bệnh có thể gặp phù nề, tiểu ít hoặc nước tiểu có bọt – dấu hiệu cảnh báo tổn thương cầu thận.

Chẩn đoán và điều trị suy thận mạn

Chẩn đoán suy thận mạn

Việc chẩn đoán dựa vào:

• Xét nghiệm máu: Creatinine tăng, GFR < 60 ml/phút kéo dài trên 3 tháng.
  
• Xét nghiệm nước tiểu: Có hồng cầu, protein niệu, trụ niệu.
  
• Chẩn đoán hình ảnh: Siêu âm cho thấy thận nhỏ, không đều, có thể có sỏi, nang hoặc dị dạng.
  
• Lâm sàng và tiền sử bệnh lý: Tăng huyết áp, thiếu máu, tiền sử bệnh thận – tiết niệu.
  

Điều trị suy thận mạn

Hiện nay không có phương pháp chữa khỏi hoàn toàn suy thận mạn, nhưng có thể kiểm soát bệnh và làm chậm tiến triển bằng cách:

Điều trị nguyên nhân

• Kiểm soát đường huyết (đái tháo đường) và huyết áp.
  
• Điều trị các bệnh lý nền như viêm cầu thận, lupus…
  

Chế độ ăn uống, sinh hoạt

• Hạn chế đạm, muối, kali và phospho trong khẩu phần.
  
• Uống đủ nước, tập thể dục nhẹ nhàng, tránh rượu, thuốc lá.
  
• Theo dõi cân nặng và huyết áp thường xuyên.
  

Điều trị triệu chứng và biến chứng

• Tăng huyết áp: Dùng thuốc UCMC, UCTT, lợi tiểu.
  
• Thiếu máu: Tiêm Erythropoietin, bổ sung sắt, acid folic.
  
• Loãng xương: Bổ sung vitamin D, canxi, hạn chế phospho.
  
• Rối loạn điện giải: Kiểm soát kali máu, tránh biến chứng tim mạch.
  

Điều trị giai đoạn cuối

• Lọc máu chu kỳ (chạy thận nhân tạo hoặc thẩm phân phúc mạc).
  
• Ghép thận – phương pháp điều trị lâu dài nếu điều kiện cho phép.
  

Phòng ngừa và kiểm soát suy thận mạn

Để phòng ngừa và làm chậm tiến triển suy thận mạn, bạn nên:

• Tầm soát định kỳ nếu có bệnh nền như tiểu đường, tăng huyết áp.
  
• Giữ lối sống lành mạnh: Ăn uống điều độ, tập thể dục thường xuyên.
  
• Không tự ý dùng thuốc, đặc biệt là thuốc giảm đau nhóm NSAID.
  
• Uống đủ nước, tránh nhịn tiểu hoặc nhiễm trùng tiết niệu.
  
• Khám sức khỏe định kỳ và làm xét nghiệm chức năng thận.
  

Tóm lại, suy thận mạn là một bệnh lý nguy hiểm nhưng có thể kiểm soát tốt nếu được phát hiện sớm và điều trị hợp lý. Việc tuân thủ điều trị, thay đổi lối sống và theo dõi định kỳ sẽ giúp làm chậm tiến triển bệnh, giảm nguy cơ biến chứng và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người bệnh.

Nếu bạn thuộc nhóm có nguy cơ, đừng chủ quan – hãy chủ động kiểm tra sức khỏe thận của mình ngay từ hôm nay.